Olej silnikowy to jeden z najważniejszych płynów eksploatacyjnych w pojazdach mechanicznych. Dotyczy to wszystkich rodzajów jednostek napędowych tj. silnika benzynowego czy diesla. Jego zadaniem jest zawsze dokładne smarowanie poszczególnych elementów. Występują oleje uniwersalne i specjalne np. olej do DPF, niskopopiołowy.
Poszczególne rodzaje olejów znacznie różnią się między sobą. W ofercie producentów znajdują się produkty syntetyczne, półsyntetyczne, i mineralne. Do tego dochodzą jeszcze specyfiki w zależności od rodzajów silników np. z filtrem cząstek stałych, a także środki smarne przewidziane do samochodów pracujących w ciężkich warunkach, motocykle, auta wyścigowe lub off-roadowe. Każdy z producentów i pojazdów ma inną bazę olejową i pakiet dodatków uszlachetniających. Różnią się też między sobą lepkością i klasą jakościową.
Klasyfikacja API
Według klasyfikacji API (American Petroleum Institute) oleje dzieli się na odpowiednie klasy jakości w zależności od rodzaju silnika tj. diesla czy silników benzynowych. Klasy oleju w odniesieniu do silników benzynowych opisują litery S oraz litery od A do M. Im dalsza litera alfabetu, tym olej jest lepszej jakości. Najsłabsze są płyny oznaczone SA, a najlepsze SM. W przypadku silników diesla klasyfikacja API oznacza oleje literą C (pierwszą) oraz literami od A do F, przy czym jakość rośnie wraz z kolejnymi literami alfabetu. Olej należy wymieniać w samochodzie zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu, stosując taki produkt, który jest rekomendowany do danego typu silnika tzn. diesla lub benzynowego, bądź też stosując oleje uniwersalne.
Ważne jest, aby przy wyborze oleju uwzględniać nie tylko odpowiednią klasę jakości oleju. Równolegle należy wziąć pod uwagę spełnienie określonych norm lepkości, zalecanych lub nawet nakazywanych przez producenta samochodu. Przykładowo, jeżeli producent silnika zaprojektował układ smarowania na olej o lepkości 5W-30, to przy zastosowaniu oleju 5W-40 opory pracy silnika przy 100 stopni Celsiusza (najczęstsza temperatura pracy oleju), jak i pompy oleju, będą większe. Będzie to powodować większe zużycie paliwa lub mniejszą moc silnika. Przy jeszcze większej różnicy w lepkości oleju zalecanego i faktycznie używanego różnica będzie bardziej drastyczna.
Uniwersalność olejów silnikowych
Większość olejów silnikowych będących w sprzedaży na rynku motoryzacyjnym ma charakter uniwersalny. Oznacza to, że są one przystosowane do pracy zarówno z silnikami benzynowymi, jak i silnikami diesla. Tylko niektóre konstrukcje pojazdów wymagają wykorzystania w nich olejów o specjalnej kompozycji, przeznaczonych tylko do danego rodzaju jednostki napędowej.
Natomiast do samochodów z filtrem DPF oleje podzielono na pięć kategorii. Olej, który nadaje się do takich aut, spełnia jedną z norm „C”. Według klasyfikacji ACEA są to: ACEA C1, ACEA C2, ACEA C3, ACEA C4 i ACEA C5. Z czego oleje C1 i C4 to oleje „low SAPS”, a oleje C2, C3 i C5 to oleje „medium SAPS”. Do auta należy zawsze dobierać odpowiedni olej, biorąc pod uwagę, jaką normę ma on spełniać dokładnie według wskazań producenta samochodu.
Normy, które spełnia olej, znajdują się na każdym opakowaniu oleju. Zatem nie można zastępować np. oleju „low SAPS” olejem „medium SAPS” z uwagi na dobro filtra. Na odwrót, jeśli producent wymaga stosowania olejów „medium SAPS”, nie należy używać oleju „low SAPS”. Ogólnie mówiąc, są to oleje niskopopiołowe. Ponadto charakteryzują się one niską zawartością siarki, fosforu i popiołów siarczanowych. Dzięki takiemu olejowi filtr cząstek stałych wolniej się zapycha, a to z kolei wpływa na jego większą żywotność. Wymiana filtru DPF jest bowiem bardzo droga (kilka tysięcy złotych).
